پذیرفته شده برای پوستر

کاظم ساعدی

سنندج، خیابان پاسداران، سه راه جام جم، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، صندوق پستی: 714

یکی از روش‌های سنتی شناخته‌شدۀ چرای دام در مراتع سارال کردستان «شگل‌داری» است. مطالعۀ حاضر با هدف بررسی تأثیر این سیستم چرایی بر برخی ویژگی‌های ریخت‌شناختی گیاهی در سال‌های 89 و 90 انجام شد. قبل از آغاز فصل رویشی سال 1385 اقدام به محصور کردن قطعه‌ای نیم هکتاری در محدوده‌ای معرّف از مرتع در سامان زردوان شد. در هر یک از این دو سال بخشی همگن با داخل قرق انتخاب و از ورود دام به این بخش‌ها نیز جلوگیری شد. سه گونۀ کلیدی Bromus tomentellus، Cephalaria kotschyi و Ferula haussknekhtii انتخاب شد. در مراحل مختلف رویشی اقدام به اندازه‌گیری ویژگی‌های ریخت‌شناختی قطر کوچک و بزرگ یقه، قطر کوچک و بزرگ تاج و ارتفاع پنج تا 10 پایه شد. برای تجزیۀ آماری داده‌ها از تجزیۀ مرکب با طرح پایۀ کاملاً تصادفی نامتعادل استفاده شد. تمامی مراحل تجزیۀ داده‌ها از جمله مقایسۀ میانگین آنها به روش دانکن انجام شد. در گونۀ B. tomentellus ویژگی‌های میانگین قطر تاج و ارتفاع بجز مرحلۀ رویشی تحت تأثیر شرایط سال و شرایط چرایی قرار نگرفتند و میانگین قطر یقه حتی در مراحل مختلف رویشی نیز یکسان بود. در گونۀ C. kotschyi جز ویژگی ارتفاع، دو ویژگی دیگر تحت تأثیر تغییرات سال قرار نگرفتند. در گونۀ F. haussknekhtii دو ویژگی میانگین قطر تاج و ارتفاع این گونه نسبت به شرایط سال و چرای دام تغییر کردند و میانگین قطر یقه نسبت به شرایط چرایی تحت تأثیر قرار گرفت. دو گونۀ B. tomentellus و C. kotschyi در برابر چرای دام مقاومتر از گونۀ F. haussknekhtii بودند. می‌توان نتیجه‌گیری کرد که چرای دام در این سیستم سنتی آثار منفی قابل توجهی بر دو گونه از سه گونۀ کلیدی نداشته است.

سیستم چرایی؛ شگل‌داری؛ دام؛ ویژگی‌های ریخت‌شناختی؛ قرق

مراتع ارسباران